Zgoda dorozumiana inwestora, a jego wiedza o postanowieniach umowy pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą dotyczących wysokości wynagrodzenia.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 17 lutego 2016 r. wydanej w sprawie III CZP 108/15, w odpowiedzi na pytania prawne Sądu Okręgowego w Olsztynie o treści :
1) Czy przy zgodzie czynnej dorozumianej inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy z podwykonawcą warunkiem solidarnej odpowiedzialności inwestora z wykonawcą wobec podwykonawcy na podstawie art. 6471 §5 Kc jest to, by inwestor znał postanowienia dotyczące wysokości wynagrodzenia podwykonawcy lub sposobu jego ustalenia, ewentualnie także zasady lub podstawy odpowiedzialności wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy?
2) Jeżeli wynagrodzenie podwykonawcy jest wyższe od wynagrodzenia wykonawcy uzgodnionego z inwestorem, czy inwestor odpowiada również za wynagrodzenie należne podwykonawcy w zakresie przekraczającym wynagrodzenie wykonawcy?
3) W razie stwierdzenia nieważności umowy o podwykonawstwo z powodu niedochowania formy pisemnej, czy sąd obowiązany jest, czy tylko może rozpoznać roszczenia o zapłatę kierowane przez podwykonawcę na płaszczyźnie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, a w razie stwierdzenia takiego obowiązku, czy obowiązany jest uprzedzić strony o ewentualności przyjęcia odmiennej kwalifikacji prawnej i zapewnić im możliwość wypowiedzenia się co do tej kwestii?
wydał rozstrzygnięcie odnośnie pytania pierwszego i trzeciego, a na drugie odmówił odpowiedzi.
W odpowiedzi na pytanie pierwsze, Sąd Najwyższy wskazał, że „skuteczność wyrażonej w sposób dorozumiany (art. 60 k.c.) zgody inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest uzależniona od zapewnienia mu możliwości zapoznania się z postanowieniami tej umowy, które wyznaczają zakres jego odpowiedzialności przewidzianej w art. 6471 § 5 k.c”. Sąd potwierdził tym samym stanowisko Sądu Okręgowego, który wyraził pogląd, że nie powinna budzić żadnych wątpliwości kwestia, że umówione wynagrodzenie należy do essentialia negotii umowy o roboty budowlane, a także umowy o dzieło (obie umowy mogą występować jako umowy o podwykonawstwo) jako świadczenie wzajemne inwestora / zamawiającego będące odpowiednikiem świadczenia wykonawcy (zależnego od zakresu przedmiotowego umowy). Co się z tym wiąże- przy zgodzie czynnej dorozumianej inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy z podwykonawcą do istotnych postanowień umowy o podwykonawstwo – decydujących o solidarnej odpowiedzialności inwestora z wykonawcą wobec podwykonawcy na podstawie art. 6471 §5 Kc, oprócz wiedzy inwestora o osobie podwykonawcy i zakresie przedmiotowym umowy – należy również rozmiar ustalonego wynagrodzenia podwykonawcy.
Odpowiadając na pytanie trzecie, Sąd Najwyższy wskazał z kolei, że „podstawę prawną oceny żądań podwykonawcy kierowanych przeciwko inwestorowi wyznaczają przytoczone przez powoda okoliczności faktyczne. Jeżeli powód wskazał podstawę prawną roszczenia, sąd przewidując możliwość orzeczenia na innej podstawie powinien uprzedzić o tym strony”
Na pytanie drugie Sąd odmówił podjęcia uchwały w tym zakresie.
W świetle przywołanej uchwały przyjąć w konsekwencji należy, że w sytuacji objętej zgodą dorozumianą warunkiem odpowiedzialności inwestora jest to, by znał on lub miał możliwość poznania tych postanowień umowy wykonawcy z podwykonawcą, które wyznaczają zakres jego odpowiedzialności, a są to m.in. postanowienia dotyczące wysokości wynagrodzenia podwykonawcy. Gdy zaś chodzi o podstawę prawną roszczenia wskazaną przez inwestora , to w sytuacji gdy sąd przewiduje możliwość orzeczenia na innej podstawie prawnej, winien uprzedzić o tym strony.
Główny Specjalista ds. Prawnych – r. pr. Magdalena Borowczyk-Zalewska
