Przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne zużywają znaczące ilości energii elektrycznej i cieplnej. Szacuje się, że jest to ponad 1% krajowej produkcji energii. Zgodnie z danymi benchmarkingowymi IGWP, w 2017 roku średnia energochłonność procesu zaopatrzenia w wodę wyniosła około 0,65 kWh/m3 sprzedanej wody, a odbioru i oczyszczania ścieków od 0,71 do 1,04 kWh/m3 oczyszczonych ścieków (w zależności od wielkości przedsiębiorstwa). Mimo że energochłonność procesów spada, to nadal istnieje znaczący potencjał do poprawy. Warto więc zastanowić się nad sposobami redukcji zapotrzebowania sektora na energię, tym bardziej że dobre przykłady już funkcjonują.
Poszukiwanie efektywności funkcjonowania, związanej z odzyskiem i produkcją energii elektrycznej i ciepła, dotyczy w szczególności oczyszczalni ścieków. Oczyszczalnie stanowią magazyny ciepła, temperatura ścieków nawet zimą zazwyczaj nie spada poniżej 10°C. Również osad może być źródłem energii dzięki uzyskiwaniu z niego biogazu. Ponadto podejście do problemu zagospodarowania osadów ściekowych zmieniło się na przestrzeni ostatnich lat znacząco. Osad, z trudnego odpadu, staje się biomasą, odnawialnym źródłem energii oraz innych wartościowych substancji (np. fosfor). Właśnie dlatego osadowi poświęcamy osobny „Zeszyt Specjalny IGWP”.
Wiadomo, że ryzyko nieosiągnięcia przez Polskę celu związanego z ilością produkowanej energii z OZE jest duże. Państwo będzie więc musiało wspierać producentów, a to może być szansą dla branży wod.-kan., aby stać się poważnym udziałowcem rynku OZE. Nie tylko oczyszczalnie, ale również systemy wodociągowe mogą znajdować rozwiązania efektywne energetycznie. Duże powierzchnie stref ochrony ujęć czy dachy budynków doskonale nadają się do budowy elektrowni fotowoltaicznych. Można również rozpatrywać możliwość odzysku energii z przewodów wodociągowych (zamiast dławienia ciśnienia) oraz instalowanie pomp ciepła. W swej pierwszej części niniejsze opracowanie ma być źródłem wiedzy pomagającej zrozumieć rynek OZE oraz przepisy prawa, tak aby przedsiębiorstwa mogły wykorzystać własne zasoby i znaleźć oszczędności związane z produkcją energii. W drugiej części prezentujemy doświadczenia już zdobyte przez przedsiębiorstwa wodociągowe i kanalizacyjne. Są to studia przypadków opowiedziane przez autorów sukcesów.
Autorzy:
prof. dr hab. inż. Małgorzata Kacprzak – Politechnika Częstochowska
dr inż. Klara Ramm – Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie”
Grzegorz Wiśniewski – Instytut Energetyki Odnawialnej sp. z o.o.
