Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie” na bieżąco monitoruje sytuację związaną z COVID-19, jednocześnie w ocenie Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie” sytuacja związana z wirusem może wpłynąć w niedalekiej przyszłości na bieżące funkcjonowanie przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych. W tej sytuacji Izba uprzejmie przedstawia swoje stanowisko co do potencjalnego wpływu sytuacji związanej z COVID-19 na stosowanie przepisów ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków:
1. Przebieg postępowań administracyjnych prowadzonych przez organ regulacyjny.
Przed Dyrektorem Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej, działającym jako organ regulacyjny, mogą się toczyć postępowania administracyjne wszczęte na wniosek lub z udziałem przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych. Na podstawie ustawy zaopatrzeniowej organ regulacyjny może prowadzić postępowania administracyjne w przedmiocie zatwierdzenia taryfy, wydania opinii o projekcie regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków, rozstrzygania sporów pomiędzy przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym a odbiorcą usług, wymierzania i nakładania administracyjnej kary pieniężnej.
Postępowania te są postępowaniami administracyjnymi. W odróżnieniu od postępowania cywilnego jakiekolwiek postępowanie administracyjne prowadzone przez organ regulacyjny, nie może zostać zawieszone z mocy prawa do czasu ustania sytuacji nadzwyczajnej związanej z koronawirusem. Model polskiego postępowania administracyjnego nie zna takiego rozwiązania, jak model postępowania cywilnego. W tym zakresie należy zauważyć, iż stan wyjątkowy związany z koronawirusem w żaden sposób nie wpływa na jakiekolwiek terminy procesowe w postępowaniu administracyjnym. Organ administracji publicznej nadal jest zobowiązany zakończyć postępowanie administracyjne niezwłocznie, nie dłużej niż 30 dni. Co jednak bardziej istotne, sytuacja wyjątkowa związana z koronawirusem nie wpływa w jakikolwiek sposób na składanie ewentualnych odwołań od decyzji administracyjnych, czy też zażaleń. Nie wpływa również w żaden sposób na możliwość składania skarg do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Nie ma żadnego znaczenia procesowego okoliczność, że pracownicy przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego, ewentualnie radcy prawni, adwokaci czy osoby odpowiedzialne za wnoszenie takich środków, były na kwarantannie czy nie wykonywały swojej pracy z innych powodów, powiązanych oczywiście z sytuacją nadzwyczajną. Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie” zwraca zatem uprzejmie uwagę na konieczność respektowania terminów procesowych i to niezależnie od tego, czy organ regulacyjny działa i wykonuje swoje kompetencje czy też nie. Niemożność działania organu spowodowana sytuacją nadzwyczajną nie zwalnia organu z przestrzegania terminów załatwienia sprawy administracyjnej.
2. Zawieranie umów z potencjalnymi odbiorcami usług.
Sytuacja nadzwyczajna związana z COVID-19 nie wpływa również w żaden sposób na kwestie związane z zawieraniem umów z potencjalnymi odbiorcami usług. Konieczne jest zachowanie zalecanych środków ostrożności, jednak ustawa nie uprawnia do odmowy zawarcia umowy ze względu na tą sytuację nadzwyczajną. Sytuacja ta nie może być przyczyną odmówienia zawarcia umowy z osobą, której nieruchomość została przyłączona do sieci, i która złożyła pisemny wniosek o zawarcie takiej umowy.
3. Dokonywanie odczytów wodomierzy oraz dokonywanie ewentualnego odcięcia dostaw wody lub zamknięcia przyłącza kanalizacyjnego.
Analizując ten problem należy mieć na względzie nie tylko bezpieczeństwo odbiorców usług, ale również pracowników przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego. W sytuacji, kiedy rozliczenie pomiędzy przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym a odbiorcą usług następuje na podstawie odczytu wodomierza głównego lub urządzenia pomiarowego, możliwe jest i prawnie dopuszczalne zaniechanie dokonania tych czynności bez jakiegokolwiek uszczerbku dla tych wzajemnych rozliczeń. Brak bezpośredniego odczytania wodomierza głównego lub urządzenia pomiarowego w cyklu dokonywania odczytów, określonych w umowie i regulaminie dostarczania wody i odprowadzania ścieków, nie pozbawia przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego możliwości żądania stawek i cen za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków. Problem ten powinien być sprowadzony do zjawiska opisywanego normatywnie jako siła wyższa.
W podobny sposób można postąpić w przypadku odcięcia dostaw wody lub zamknięcia przyłącza kanalizacyjnego. Ustawa nie wskazuje, w jakim terminie od zaistnienia przesłanki przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne zobowiązane jest lub uprawnione do dokonania tych czynności. Dokonanie tych czynności może być zatem przesunięte w czasie, bez uszczerbku dla istnienia samej przesłanki dokonania tych czynności. Należy jedynie pamiętać o zachowaniu terminu zawiadomienia stosownych organów, a w przypadku przesunięcia tej czynności ze względu na sytuację nadzwyczajną związaną z koronawirusem, należałoby czynności zawiadomienia ponowić.
4. Odbiór przyłącza wodociągowego i kanalizacyjnego.
Ustawa zaopatrzeniowa nie określa, w jakim terminie przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne zobowiązane jest dokonać odbioru przyłącza wodociągowego lub kanalizacyjnego. Kwestia ta będzie przedmiotem regulacji w dodanym do ustawy art. 19a, który jednak nie wszedł jeszcze w życie. Dla uniknięcia potencjalnego kontaktu z osobami uczestniczącymi w takim odbiorze, przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne może wyznaczyć inny termin odbioru, niż proponowany przez potencjalnego odbiorcę usług.
Jednocześnie Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie” w Bydgoszczy uprzejmie wskazuje, iż problemów, które mogą pojawić się przed przedsiębiorstwami wodociągowo-kanalizacyjnymi, związanymi ze stosowaniem ustawy zaopatrzeniowej, może być znacznie więcej, stąd, należy zaznaczyć, iż ustawa z dnia 2 marca 2020 roku, wprowadziła do polskiego porządku prawnego pewne rozwiązania aksjologiczne, które wobec braku przepisów szczegółowo regulujących daną kwestię należy stosować:
a) wykładnia przepisów prawa powinna zmierzać raczej w stronę ograniczania kontaktu między osobami fizycznymi, niż w stronę dopuszczalności takiego kontaktu,
b) wykładnia przepisów prawa powinna zmierzać w stronę raczej izolowania osób niż znoszenia izolacji,
c) wykładnia przepisów prawa powinna zmierzać raczej w kierunku zwiększenia bezpieczeństwa wszystkim osobom poprzez ograniczenie lub uniemożliwienie kontaktu niż w kierunku odwrotnym.
Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie” wyraża przekonanie, że wobec braku przepisów szczególnych, które nie regulują jak należy postępowań w danej konkretnej sytuacji, stosowanie wykładni celowościowej dla ochrony życia i zdrowia człowieka pomoże rozwiązać szereg problemów, przed którymi przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne staną.
prof. dr hab. Bartosz Rakoczy
