Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego wydanym w sprawie I FSK 1100/15, potrącenie prowadzi do zapłaty za wierzytelności z faktury, co oznacza, że podatnik nie musi korygować VAT. Ww. orzeczeniem NSA oddalił tym samym skargę kasacyjną fiskusa, który spierał się z podatnikiem o podatkowe skutki kompensaty należności w VAT.
Jak podaje gazeta Rzeczpospolita z dnia 07.02.2017 r., sprawa dotyczyła obowiązku korekty w VAT w ramach tzw. ulgi na złe długi. We wniosku o interpretację podatnik wyjaśnił, że prowadzi firmę, która podpisała umowę o wykonanie robót budowlanych ze spółką. Kontrahent wystawił faktury za roboty, które jednak nie zostały wykonane zgodnie z terminem. Za niedochowanie ich terminu podatnik obciążył spółkę karami umownymi wynikającymi z umowy, dokumentując je notą obciążeniową. Potrąceniem została objęta cała kwota wynikająca z faktur. W konsekwencji wierzytelności przysługujące z tytułu naliczenia kar umownych zostały potrącone z należności za roboty budowlane.
Podatnik zapytał, czy w takim przypadku ma obowiązek dokonania korekty podatku naliczonego, jeśli jego kontrahent dokonał korekty podatku należnego. Sam uważał, że nie. Należności kontrahenta za wykonanie robót udokumentowane fakturami zostały bowiem w całości uregulowane wskutek potrącenia wierzytelności i nastąpiło to przed upływem 180 dni liczonych od upływu terminu określonego w każdej z faktur.
Fiskus nie potwierdził tego stanowiska. Zauważył, że kontrahent zakwestionował zasadność dokonanego potrącenia i skierował sprawę na drogę sądową. A skoro spór nie został rozstrzygnięty, to nie można uznać, że należność została uregulowana. W ocenie urzędników bowiem, skoro kontrahent nie uznał potrącenia, to nie doszło do uregulowania należności w rozumieniu prawa podatkowego. W konsekwencji, jeśli podatnik otrzymał zawiadomienie o skorygowaniu VAT należnego z nieuregulowanych skutecznie faktur wystawionych przez kontrahenta, powinien skorygować podatek naliczony (art. 89b ustawy o VAT).
Z tą argumentacją nie zgodził się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach. Potwierdził, że potrącenie jako sposób wygaszenia stosunku zobowiązaniowego uznaje się za równoważny spełnieniu świadczenia (zapłacie). Przy czym w jego ocenie dla skuteczności potrącenia wystarczające jest oświadczenie strony, która ich dokonuje.
Tak samo uznał Naczelny Sąd Administracyjny. Przypomniał, że przez zapłatę rozumie się także kompensatę (potrącenie). Dlatego w sprawie nie było podstaw do stosowania przepisów o uldze na złe długi. W sprawie doszło do zapłaty, a to, że toczył się spór między kontrahentami, nie ma znaczenia. Ważne, by potrącenie było możliwe w świetle kodeksu cywilnego, m.in. by oświadczenie o potrąceniu zostało złożone w czasie tzw. stanu potrącalności, a wierzytelności były wymagalne. Korekta VAT może zostać wymuszona wtedy, gdyby sąd cywilny przyznał rację kontrahentowi skarżącego. Wyrok jest prawomocny.
(źródło: Rzeczpospolita, 07.02.2017 r., nr 31)
Główny Specjalista ds. Prawnych – Magdalena Borowczyk-Zalewska
