Obowiązek w zakresie prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących wynika bezpośrednio z art. 111 ust.1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tj. Dz.U. z 2016 r. poz. 710 ze zm.) – dalej: ustawa.
W myśl tego przepisu, podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Powyższy przepis określa generalną zasadę, z której wynika, iż obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej dotyczy wszystkich podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz określonych w nim odbiorców, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zatem jednym z podstawowych kryteriów decydujących o obowiązku stosowania do ewidencjonowania kas rejestrujących jest status nabywcy świadczeń wykonywanych na jego rzecz przez podatnika.
Na mocy delegacji ustawowej, Minister Finansów zwolnił z obowiązku stosowania kas rejestrujących niektóre grupy podatników, a aktem regulującym te zwolnienia jest rozporządzenie z dnia 04 listopada 2014r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących ( Dz. U. z 2014r. poz. 1544)- dalej- rozporządzenie, wydanym na podstawie art. 111 ust.8 ustawy
Wymienione w rozporządzeniu zwolnienia mają zarówno charakter przedmiotowy, czyli dotyczą ściśle określonych czynności oraz podmiotowy i wtedy dotyczą całej działalności podatnika.
Odnośnie usług świadczonych przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej w zakresie świadczenia usług związanych z uzdatnianiem i dostarczaniem wody, usług związanych z odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków , usług związanych z wywozem odpadów, wynajem własnych nieruchomości, wskazać należy, że czynności te są zwolnione przedmiotowo z ewidencjonowania. Odpowiednio Czynności te sklasyfikowane w PKWiU: 36,37, 38.11.1, ex 68.20.1 wymienione są kolejno w poz.: 3,4, 5 i 26 załącznika do ww. rozporządzenia i na mocy § 2 ust. 1 podlegają zwolnieniu z ewidencjonowania przy użyciu kasy nie później niż do końca 2016 r., z tym zastrzeżeniem, że podatnicy dokonujący świadczenia usług odnośnie wynajmu, zwolnienie ma do nich zastosowanie, jeżeli usługi te w całości zostały udokumentowane fakturą.
Co do innych czynności, celem ustalenia, czy podlegają one zwolnieniu z ewidencjonowania, to w tym zakresie należy każdorazowo ustalić, czy czynność ta faktycznie jest wymieniona w załączniku do rozporządzenia. Dodać w tym miejscu należy, iż udokumentowanie czynności sprzedaży fakturą nie jest przesłanką do zwolnienia ich z ewidencjonowania w kasie fiskalnej.
Jeżeli dana czynność nie jest wymieniona w załączniku to zasadnym wydaje się rozważenie, czy możliwe będzie skorzystanie ze zwolnienia podmiotowego ze względu na osiągane obroty lub ze zwolnienia podmiotowo-przedmiotowego z tytułu udziału obrotów zwolnionych z ewidencjonowania w obrotach ogółem. Zasady z tym związane uregulowane zostały w § 3, 5-9 rozporządzenia.
Należy wskazać także, iż podatnicy, których obroty na rzecz osób fizycznych przekraczają (nawet znacznie) kwotę 20.000 zł, mają możliwość korzystania ze zwolnienia z ewidencjonowania w zakresie całej działalności, pod warunkiem, że przeważająca część ich obrotów dotyczy sprzedaży zwolnionej przedmiotowo z ewidencjonowania. Powyższe zwolnienie określone jest w § 3 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie zwolnień i stanowi, że zwalnia się w danym roku podatkowym podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług zwolnionych z ewidencjonowania, wymienionych w części I załącznika do rozporządzenia (poz. 1–34), w przypadku, gdy w poprzednim roku podatkowym udział obrotów z tytułu tej sprzedaży w całkowitym obrocie podatnika (zwanym “udziałem procentowym obrotu”) realizowanym na rzecz podmiotów wymienionych w art. 111 ust. 1 ustawy, był wyższy niż 80%. Należy jednak mieć na uwadze, że zwolnienia, o którym mowa powyżej nie stosuje się w przypadku podatników, którzy w pierwszym lub drugim półroczu poprzedniego roku podatkowego osiągnęli udział procentowy obrotu równy lub niższy 80% (§ 3 ust. 3 rozporządzenia). Do wyliczenia współczynnika przyjmuje się wyłącznie wartość sprzedaży na rzecz osób fizycznych oraz rolników ryczałtowych. Niedopuszczalne jest uwzględnianie w tej proporcji sprzedaży na rzecz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.
Główny Specjalista ds. prawnych – r.pr. Magdalena Borowczyk – Zalewska
