W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego oraz stanu epidemii zmienione zostały zasady dotyczące badań pracowniczych, a w szczególności badań okresowych.
W tarczy antykryzysowej (ustawie z dnia 31marca 2020r., DZ.U.poz.568) ustawodawca, uwzględniając okoliczność, jaką jest zamknięcie wielu placówek i ośrodków medycyny pracy, zawiesił obowiązywanie wybranych przepisów Kodeksu pracy (art. 229 § 2 zdanie pierwsze, § 4a w zakresie badań okresowych i § 5), które nakładają obowiązek kierowania pracownika na badania okresowe.
Oznacza to, że pracodawca nie kieruje pracownika na takie badania w związku z upływającym terminem ważności poprzednich badań. Ma też obowiązek dopuścić pracownika do pracy pomimo braku aktualnego orzeczenia stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku. Oczywiście w sytuacji gdy w okresie zagrożenia epidemicznego/stanu epidemii stan zdrowia pracownika wskazuje na duże prawdopodobieństwo niezdolności do pracy, to pracodawca winien takiego pracownika odsunąć od pracy, z prawem skierowania go na badania lekarskie. Zawieszenie wykonywania obowiązków w zakresie wykonywania badań okresowych nie wyklucza bowiem uprawnienia pracodawcy do skierowania pracownika na takie badania.
Jednocześnie, po odwołaniu zagrożenia epidemicznego/stanu epidemii, pracodawca i pracownik są obowiązani niezwłocznie podjąć wykonywanie zawieszonych obowiązków i wykonać je w okresie nie dłuższym niż 60 dni od dnia odwołania tego stanu. Innymi słow, wówczas gdy stan epidemii zostanie odwołany pracodawca będzie musiał wysłać pracownika na badania okresowe w ciągu 60 dni od powrotu do normalnej codzienności. Realizacja obowiązków została zatem jedynie odsunięta w czasie.
Należy też nadmienić, że analogicznie ustawodawca zawiesił również obowiązek wykonywania badań lekarskich oraz psychologicznych dla kierowców wykonujących przewozy drogowe oraz dla maszynistów.
W przypadku badań wstępnych (przeprowadzanych przed rozpoczęciem pracy) oraz kontrolnych (przeprowadzanych po chorobie trwającej co najmniej 30 dni) zmiany przybrały inna formę. Nadal mają się one odbywać na dotychczasowych zasadach i tym samym pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez ważnych badań wstępnych oraz kontrolnych. Jednakże, w przypadku braku dostępności lekarza uprawnionego do przeprowadzenia badania wstępnego lub kontrolnego, badanie takie może przeprowadzić i wydać odpowiednie orzeczenie lekarskie inny lekarz. Orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza traci moc po upływie 30 dni od dnia odwołania zagrożenia epidemicznego/stanu epidemii. Orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza włącza się do akt osobowych pracownika.
W tarczy antykryzysowej nie uregulowano kwestii szkoleń wstępnych bhp, których przeprowadzenie i zdanie egzaminu warunkuje dopuszczenie nowo zatrudnionego pracownika do pracy. Rozwiązania w tym zakresie zawarte zostały dopiero w tarczy antykryzysowej 2.0 (ustawa z dnia 16 kwietnia 2020r., Dz.U. poz. 695). Zakłada ona, że w okresie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii dopuszcza się przeprowadzenie szkoleń wstępnych bhp za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej (zdalnie). Taka możliwość nie dotyczy jednak instruktażu stanowiskowego pracownika:
- zatrudnianego na stanowisku robotniczym,
- zatrudnionego na stanowisku, na którym występuje narażenie na działanie czynników niebezpiecznych,
- przenoszonego na stanowisko, o którym mowa w pkt 1 i 2,
- ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką.
Z kolei w przypadku gdy termin przeprowadzenia szkolenia okresowego bhp przypada w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii lub w okresie 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo stanu epidemii, wówczas termin ten wydłuża się do 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo stanu epidemii.
Magdalena Borowczyk – Zalewska – Główny specjalista ds. prawnych
