5 listopada zakończył się proces przyjmowania nowej dyrektywy ściekowej. Po jej opublikowaniu rozpocznie się okres jej transpozycji do lokalnego prawa oraz implementacji w całej Unii Europejskiej. W ten sposób zakończyliśmy trwającą kilkanaście lat debatę i przechodzimy do fazy realizacji ambitnych celów.
Dyrektywa w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych, wprowadzona po raz pierwszy w 1991 r., odegrała kluczową rolę w zapewnieniu odprowadzania i oczyszczania ścieków, poprawiając jakość wód w UE. Nowa dyrektywa obejmuje kwestię gospodarki ściekowej w sposób bardziej holistyczny, rezygnując z podejścia liniowego (zbierz-oczyść-odprowadź) w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym, neutralności klimatycznej i środowiskowej. Nadrzędnym celem dyrektywy jest bowiem ochrona zdrowia ludzkiego i środowiska przed zanieczyszczeniami pochodzącymi ze ścieków komunalnych, czyli gospodarstw domowych, szpitali, urzędów itd, ale także z wód opadowych i działalności gospodarczej. Wprowadza kilka kluczowych przepisów mających na celu usprawnienie oczyszczania ścieków i zmniejszenie zanieczyszczenia zasobów wodnych. Obejmują one bardziej rygorystyczne normy dotyczące usuwania biogenów i nowych zanieczyszczeń, monitorowanie parametrów zdrowotnych i mających związek ze zmianami klimatu. Dyrektywa wprowadza zintegrowane plany gospodarowania ściekami komunalnymi oraz kładzie silny nacisk na promowanie gospodarki o obiegu zamkniętym i ocenę ryzyka.
Należy podkreślić, że dyrektywa jest kompromisem uzyskanym przez wiele stron. Wspiera zarówno interesy konsumentów, jak i cele środowiskowe poprzez uchwalenie kluczowych przepisów mających na celu ochronę jakości wody w całej Europie. Odzwierciedla zbiorowe zaangażowanie instytucji UE, operatorów systemów wodociągowo-kanalizacyjnych, organizacji ekologicznych i innych podmiotów, w stawienie czoła zmieniającym się wyzwaniom środowiskowym w ciągu ostatnich trzech dekad. Dlatego jeżeli ma zostać pomyślnie wdrożona, konieczne będzie sprostanie poważnym wyzwaniom nie tylko przez operatorów oczyszczalni ścieków, ale także przez wszystkie zaangażowane i zainteresowane strony, w tym administrację publiczną, przemysł farmaceutyczny i kosmetyczny, dostawców technologii, naukowców, mieszkańców, samorządy, przyrodników, instytucje finansowe itd.
Izba Gospodarcza Wodociągi Polskie pozytywnie przyjmuje wprowadzenie rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) w celu pokrycia kosztów usuwania mikrozanieczyszczeń, co stanowi ważny precedens dla wdrożenia zasady “zanieczyszczający płaci” w sektorze wodnym. Ten znaczący krok pomoże zapewnić przystępność cenową podstawowych usług, takich jak usługi wodne, przy jednoczesnym zachowaniu wysokich standardów środowiskowych. ROP ma nie tylko znaczenie finansowe i etyczne, ale może stanowić siłę napędową innowacji i zrównoważonej produkcji farmaceutyków i kosmetyków.
Nowych wyzwań jest wiele, na przykład osiągnięcie neutralności energetycznej oczyszczalni ścieków do 2045 r., czy rozwój systemów kanalizacyjnych w małych aglomeracjach
Izba Gospodarcza Wodociągi Polskie deklaruje gotowość współpracy z wszystkimi zainteresowanymi stronami na szczeblu polskim i unijnym na rzecz ochrony zdrowia mieszkańców i środowiska, rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym i wzmacniania konkurencyjności gospodarki.
Należy jednak podkreślić, że we wdrażanie dyrektywy muszą zaangażować się wszyscy interesariusze. Niedopuszczalne jest pozostawienie wszystkich wyzwań sektorowi wodociągów i kanalizacji, gdyż jest on jedynie jednym z ogniw sukcesu. Ma ambicje i kompetencje, ale potrzebuje wsparcia administracyjnego, prawnego i finansowego.
