Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie” po zapoznaniu się z komunikatem prasowym Komisji Europejskiej w sprawie podjętej decyzji o wniesieniu do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej sprawy przeciwko Polsce w związku z nieprzestrzeganiem dyrektywy dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych (dyrektywa 91/271/EWG), pragnie wyrazić swoje stanowisko w powyższym temacie.
Przedmiotowy dokument stanowi, iż państwa członkowskie Unii Europejskiej zobowiązane są, aby aglomeracje (czyli miejsca z na tyle gęstą zabudową, że opłaca się w nich budować sieci kanalizacji sanitarnej) w sposób techniką przewidziany odbierały i oczyszczały ścieki, eliminując lub ograniczając w ten sposób wszystkie niepożądane skutki dla środowiska związane z gospodarką ściekową.
Podobnie jak w większości krajów Unii Europejskiej dyrektywa 91/271/EWG nie w pełni została w Polsce wdrożona w terminie określonym wymogami dyrektywy, tj. do 31 grudnia 2015 r. Wynika to z wielu czynników, które przez lata nakładały się na siebie. Według ekspertów Izby wynegocjowane terminy implementacji były zbyt optymistyczne (co przez wiele lat sygnalizowała IGWP w imieniu swoich członków, przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych). Komisja Europejska reagowała często z dużym opóźnieniem, a administracja państwowa kolejnych rządów nie doprowadziła do uporządkowania sprawozdawczości i szczegółowej kontroli wdrażania tej dyrektywy. Ponadto dyrektywa jest niezwykle trudna do wdrożenia, wymaga bardzo precyzyjnego monitoringu oraz znaczących (liczonych w miliardach złotych) nakładów finansowych. Dlatego w zaistniałej sytuacji należy skoncentrować się na poprawie stanu wiedzy o wdrażaniu dyrektywy, poprawie systemu zbierania i analizy danych oraz wsparciu samorządów i przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych.
Wdrażanie dyrektywy ściekowej opiera się na pojęciu aglomeracji. Podkreślić należy, że aglomeracje są organizmem żywym, liczba mieszkańców zmienia się nieustannie i zależy od struktury miasta. Po roku 2015 aglomeracje były powiększane po to, aby rozbudować sieć kanalizacyjną tam, gdzie nie udało jej się wybudować w pierwszej kolejności. Zmiany granic aglomeracji wynikają także z wielokrotnych zmian reguł ich ustalania, zmian tabel sprawozdawczych, definicji, sposobów sprawozdawania. Konieczne jest więc bilansowanie i kontrolowanie wszystkich elementów systemu gospodarki ściekowej. Kolejne, częste zmiany prawne wymuszają konieczność dostosowania przez gminy i przedsiębiorstwa wod-kan sprawozdawczości. W obecnej sytuacji prawnej jest to bardzo trudne ze względu na podział odpowiedzialności pomiędzy różne podmioty.
Obecnie na etapie opiniowania znajduje się projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (numer w wykazie UC112), mający na celu między innymi rozwiązanie powyższych problemów. Izba wzięła czynny udział w konsultacjach publicznych nad tym dokumentem. Izba zaproponowała między innymi wprowadzenie wymogów odpowiadających faktycznie na oczekiwania określone w uzasadnionej opinii Komisji Europejskiej z 2020 r poprzez zastosowanie nowego brzmienia art. 87a wspomnianej ustawy. Zarzuty Komisji Europejskiej dotyczą szczególnie braku wyposażenia gmin w odpowiednią długość kanalizacji sanitarnej oraz braku skutecznych rozwiązań tam, gdzie sieć nie istnieje. Ponadto zarzuty związane są z brakiem odpowiedniej kontroli i bilansowania zbiorników bezodpływowych. Zaproponowane zmiany prawne mają ten problem uregulować poprzez odpowiednie bilansowanie ścieków w aglomeracjach (łącznie z kontrolą szamb i oczyszczalni przydomowych).
Izba od początku wdrażania Dyrektywy aktywnie uczestniczyła w pracach nad klasyfikacją aglomeracji w zakresie spełnienia wymagań, przedkładając uwagi do wszystkich sprawozdań z realizacji. Również przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne aktywnie wspierały gminy wchodzące w skład aglomeracji w celu wywiązania się z nałożonych na mocy Dyrektywy obowiązków.
Stanowczo chcemy podkreślić, iż stwierdzenie, że ponad 1000 aglomeracji w Polsce nie posiada systemu zbierania ścieków komunalnych jest zbyt ogólne i wynikać jedynie może z niewłaściwie sporządzonej sprawozdawczości, jaką Polska wysłała do Komisji Europejskiej.
Potężne nakłady finansowe w branżę kanalizacyjną (oczyszczalnie ścieków), jakich Polska dokonała, przy znaczącym wsparciu środków UE w latach 2003-2021 (okres przedakcesyjny i lata wstąpienia do UE) są najlepszym potwierdzeniem ogromu prac, jaki został wykonany przez gminy i przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne w celu wdrożenia dyrektywy.
Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie”, będąc nieustannie w dialogu z Ministerstwem Infrastruktury i PGW „Wody Polskie”, zapewnia o gotowości naszych ekspertów w kompromisowym rozwiązaniu problemu. Dialog i współpraca są wyznacznikami działania naszej branży.
Krzysztof Dąbrowski,
Prezes IGWP
