W dniu 6 października odbyła się ogólnopolska konferencja pt. „Plan przeciwdziałania skutkom suszy – wdrażanie przez współdziałanie” zorganizowana przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. Konferencja ta była podsumowaniem prac nad projektem planu przeciwdziałania skutkom suszy (PPSS). Tym samym nasz kraj znalazł się w gronie 10 państw europejskich, które stworzyły i przyjęły taki dokument planistyczny. Ma on wskazać najistotniejsze kierunki działań, które pomogą zapobiec kryzysowi wodnemu w Polsce. Końcowym etapem przygotowania planu będzie jego przyjęcie w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej. Procedura legislacyjna potrwa około 3 miesięcy.
Podczas konferencji zwrócono uwagę, jak istotne w procesie przeciwdziałania suszy są różnego typu inwestycje związane z powiększaniem dyspozycyjnych zasobów wodnych – zarówno z zakresu dużej, jak i małej retencji. PPSS to najważniejszy element realizowanego od dwóch lat projektu Stop suszy!, który zmienił społeczne postrzeganie tego zjawiska w Polsce. Powszechna stała się wiedza, że nasz kraj należy do państw o najuboższych zasobach wodnych w całej Unii Europejskiej. Na jednego mieszkańca w naszym kraju przypada średnio 1500 m sześc. wody na rok, a w trakcie suszy zaledwie 1000 m sześc. W innych państwach ten współczynnik wynosi 4500 m sześc. rocznie. W Polsce, dzięki projektowi Stop suszy! zwiększyła się świadomość społeczna w kwestii retencjonowania wody, zwłaszcza w mikroskali poprzez działania takie jak: zakładanie łąk kwietnych, ogrodów deszczowych, zbieranie deszczówki itp. Opinia społeczna jest również świadoma tego, że obfite i krótkotrwałe opady deszczu nie wykluczają występowania suszy.
Z danych przeprowadzonych na potrzeby PPSS wynika, że aż 1/3 terytorium Polski jest zagrożona występowaniem suszy rolniczej, dlatego konieczne jest wdrożenie działań technicznych i nietechnicznych, których celem będzie retencjonowanie wód opadowych – zarówno w skali mikro, jak i makro, jak również prowadzenie edukacji dotyczącej racjonalnego gospodarowanie wodą, zarówno na poziomie indywidualnym, jak i gminnym (samorządowym), włączając w to rolnictwo i pozostałe gałęzie gospodarki. PPSS to dokument porządkujący całą wiedzę na temat suszy w Polsce i wskazujący na sposoby przeciwdziałania skutkom tego dotkliwego zjawiska w gospodarce, środowisku przyrodniczym oraz życiu społecznym.
Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne wskazuje (art. 183-184), że przeciwdziałanie skutkom suszy jest zadaniem organów administracji rządowej, samorządowej i Wód Polskich, a zakres przeciwdziałania wyznacza ścieżka wyznaczona w PPSS. Dokument PPSS podlega aktualizacji nie rzadziej niż co 6 lat. Plan zawiera analizę możliwości powiększenia dyspozycyjnych zasobów wodnych. Ustalenia dokumentu uwzględnia się zarówno na szczeblu krajowym, jak i lokalnym w: koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województwa, planach zagospodarowania przestrzennego województwa, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
Stopień uwzględnienia ustaleń PPSS w tych dokumentach planistycznych oraz przy postępowaniach administracyjnych jest zróżnicowany. O ile w dokumentach szczebla krajowego wskazania PPSS będą wykorzystywane jako ogólne zalecenia, to na szczeblu lokalnym będzie obowiązywać z reguły bezpośrednie stosowanie zapisów PPSS. Stanowi to ułatwienie w opracowywaniu podstawowych dokumentów planistycznych, w tym przede wszystkim miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i miejskich planów adaptacji do zmian klimatu.
PPSS to pierwsze, tak kompleksowe opracowanie dotyczące przeciwdziałania skutkom suszy w Polsce. Do przygotowania planu przeciwdziałania skutkom suszy Prezes Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie jest zobligowany przepisami art. 240 ust. 2. pkt. 8 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz.U. z 2020 r. poz. 310). Po przyjęciu PPSS w drodze rozporządzenia, Polska znajdzie się w czołówce państw europejskich, które mają opracowane plany przeciwdziałania skutkom suszy. Wraz z planami gospodarowania wodami i planami zarządzania ryzykiem powodziowym dokument ten przyczyni się do poprawy stanu gospodarki wodnej w Polsce.
Z punktu widzenia przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych ważne jest oszacowanie dyspozycyjnych zasobów wodnych – dotyczących tak wód powierzchniowych, jak i wód podziemnych. Daje to przedsiębiorstwom ważne narzędzie w planowaniu przyszłych inwestycji dotyczących gospodarki wodno-ściekowej.
Adam Gołębiewski
Głowny specjalista ds. technicznych IGWP
